«Κάποτε ήξερα να παίζω και κιθάρα, λέω τώρα να φτιάξω ένα ροκ συγκρότημα και να φύγουμε για παγκόσμια τουρνέ: Παρίσι, Ρώμη, Τρίκαλα κ.λπ.» λέει ο συγγραφέας Βασίλης Κατσικονούρης και εγώ χαμογελώ. Τεράστιο, διαρκές χαμόγελο για όσους δε με βλέπετε.
Είναι η πρώτη σας επαφή με την σκηνοθεσία κύριε Κατσικονούρη. Πώς προέκυψε; Ήταν περισσότερο από περιέργεια για να διευρυνθεί το πεδίο των ενδιαφερόντων;
Προσπαθώ να αποφύγω να γράψω ακόμα ένα θεατρικό έργο. Όχι ότι βαρέθηκα, αλλά είναι πραγματικά μια επίπονη διαδικασία. Έτσι ανασύρω διάφορα παλιά, ξεχασμένα ενδιαφέροντα και επιθυμίες. Έγραψα ένα μυθιστόρημα, την «Μπαμπούσκα» και σκηνοθέτησα το «Θέαμα». Κάποτε ήξερα να παίζω και κιθάρα, λέω τώρα να φτιάξω ένα ροκ συγκρότημα και να φύγουμε για παγκόσμια τουρνέ: Παρίσι, Ρώμη, Τρίκαλα κ.λπ.
Τελικά υπάρχει κανόνας προσέγγισης του θεατρικού κειμένου; Η ιδιότητα του συγγραφέα τι ρόλο έπαιξε σ’ αυτή την πρώτη σας σκηνοθεσία;
Σαν θεατής, μπορώ να σας πω ότι υπάρχουν δύο ειδών παραστάσεις σε σχέση με το κείμενο. Αυτές που φέρνουν το κείμενο μπροστά και αυτές που φτιάχνουν μια κατασκευή γύρω από αυτό. Στη δεύτερη περίπτωση, πολλές φορές το κείμενο γλιστράει από το κέντρο και πάει κάπου πίσω αριστερά ή δεξιά, σα μια λεπτομέρεια σε βιβλιοθήκη γεμάτη μπιμπελό και σεμεδάκια. Το αποτέλεσμα βέβαια πρέπει να είναι πάντα η καλή παράσταση. Το θέμα είναι ποια η αιτία. Αν το κείμενο αξίζει τόσο ώστε να είναι η αιτία για μια παράσταση ή απλώς η αφορμή. Εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του σκηνοθέτη. Διάλεξα την πρώτη προσέγγιση, από τη στιγμή που είχα να κάνω με ένα τέτοιο εξαιρετικό κείμενο όπως αυτό του John Clancy. Επιπροσθέτως είχα και μία άλλη αιτία, έναν εξίσου εξαιρετικό ηθοποιό σαν το Βαγγέλη Ρόκκο. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο σκηνοθέτης μαζί με τους άλλους συντελεστές είναι καλύτερα να λειτουργούν σαν ομάδα υποστήριξης πίσω από το κείμενο και τον ηθοποιό.
Όσο για τη συγγραφική μου ιδιότητα, ναι, σαφώς έπαιξε ρόλο, από την άποψη ότι και η σκηνοθεσία ένα είδος γραφής είναι. Μπορείς όταν γράφεις να σκηνοθετείς πάνω στο χαρτί (με την ευρεία έννοια, όχι αυτο-σκηνοθετούμενα έργα βέβαια) και όταν σκηνοθετείς να γράφεις πάνω στη σκηνή. Οι επιφάνειες εργασίας αλλάζουν.
Το «Γάλα» ξανά στη σκηνή. Έχετε πει «είναι ένα έργο που έβαλα όλη μου τη ψυχή, γράφτηκε με ψυχικό πόνο.» Μιλήστε μου γι’ αυτό.
Το «Γάλα» είναι ένα έργο για τους αιώνια νοσταλγούς του αιώνιου. Ο «ψυχικός πόνος» σε αυτό το άλγος αναφέρεται. Στην εποχή μας βέβαια υπάρχουν ισχυρά αναλγητικά. Θα ήθελα τα έργα μου να λειτουργούν σαν ένα εξίσου ισχυρό αντίδοτο απέναντί τους. Να καταδεικνύουν την πάλη ανάμεσα σε αυτό το άλγος της μνήμης και το άγος της λήθης.
Πότε θυμάστε να αποφασίσατε την πρώτη καταγραφή των σκέψεών σας; Ο συγγραφέας έχει τα επίπεδα της παρατηρητικότητας οξυμένα μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Έτσι δεν είναι;
Η πρώτη μου απόπειρα να καταγράψω σκέψεις μου ήταν σε μικρή ηλικία σχετικά. Αλλά δεν είδα να ενδιαφέρεται γι` αυτές κάποιος άλλος. Έτσι άρχισα εγώ να ενδιαφέρομαι για τις σκέψεις και τα αισθήματα των άλλων και να τα καταγράφω ή να τα φαντάζομαι. Και κατέληξα θεατρικός συγγραφέας.
Όσο για τη συγγραφική παρατηρητικότητα, θα προτιμούσα, στα βαθιά μου γεράματα (αν έφτανα ποτέ), να κρατούσα άλλα πράγματα σε όξυνση και εγρήγορση.
Εργάζεστε και σαν καθηγητής. Πώς καταφέρατε τον συνδυασμό των δραστηριοτήτων; Η αποτελεσματικότητά σας αυτό αποδεικνύει.
Εντάξει, είμαι λίγο θεατράλε μέσα στην τάξη, αρέσει στα παιδιά αυτό και μαθαίνουν πιο ευχάριστα. Το αντίστροφο όμως δεν το κάνω, εννοώ να είμαι διδακτικός στο θέατρο.
Τι φοβάστε, τι περιμένετε, τι θέλετε ν’ αλλάξετε πάση θυσία;
Φοβάμαι ότι παγιδευτήκαμε σε ένα τεράστιο σύστημα ψευδοζωής, ψευδο-οικονομίας, ψευδο-επικοινωνίας και ψευδο-δημοκρατίας, όπου εγκλωβισμένοι στις μητροπόλεις μας, πουλούσαμε ο ένας στον άλλον προϊόντα και υπηρεσίες που κανείς στ` αλήθεια δε χρειαζότανε, γιατί ήταν έξω και μακριά από τη βασική ανθρώπινη συνθήκη ύπαρξης και συνύπαρξης. Και τώρα «αλλάζουν όλα εδώ κάτω με ορμή / τι να καταλάβουμε οι φτωχοί…», μόνο που γινόμαστε φτωχότεροι. Τουλάχιστον να μην εξοικειωνόμαστε με την εξαθλίωση…
Ίσως να μην είναι απλώς τέλος εποχής αλλά το τέλος μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου. Όπως στη δεκαετία του `90 κατέρρευσε η Ρώσικη Επανάσταση, στις μέρες μας να καταρρέει η Γαλλική Επανάσταση.
Το θέατρο Σημείο φιλοξενεί στην δεύτερη σκηνή του στο «ΣΗΜΕΙΟ lab» την παράσταση «Το Θέαμα» σε σκηνοθεσία Βασίλη Κατσικονούρη και ερμηνεία Βαγγέλη Ρόκκου κάθε Σάββατο στις 21:15 και Κυριακή στις 19:15.
