Ένα από τα πιο εντυπωσιακά και δυνατά έργα της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας, η «Μήδεια» του Ευριπίδη, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 431 π.Χ., είναι τελικά ένα σύγχρονο δράμα;
Η αρχαία ελληνική τραγωδία φιλοσοφεί – ή πιο σωστά κοσμολογεί. Στοχάζεται δηλαδή πάνω στη σχέση του ανθρώπου με το Σύμπαν, του ανθρώπου με τον Κόσμο, του ανθρώπου με τον άνθρωπο. Δε ασχολείται με μικρά ή μεγάλα προσωπικά δράματα. Ένα από τα βασικά στοιχεία της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας είναι να προειδοποιεί για τον κίνδυνο της περίφημης αποφυσικοποίησης του ανθρώπου. Ο άνθρωπος από την στιγμή που κατασκεύασε την Πόλη εξόρισε τον εαυτό του στο χώρο της έπαρσης, νομίζοντας ότι η Πόλη δημιουργήθηκε κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση του σύμπαντος. Πίστεψε κάποια στιγμή δηλαδή πως από Κατασκευαστής, έγινε Δημιουργός. Θεοποίησε τον εαυτό του. Η αρχαία ελληνική τραγωδία υπενθυμίζει διαρκώς αυτή την ανοησία.
Στην τελευταία πράξη της παθιασμένης σχέσης του Ιάσονα με τη Μήδεια, μ’ εκείνον να αποφασίζει να την εγκαταλείψει για μια άλλη και την παρατημένη Μήδεια να τον εκδικείται με τον πιο σκληρό τρόπο: τη δολοφονία των παιδιών τους, εσύ -άσχετα με το ρόλο σου- με ποιόν ταυτίζεσαι περισσότερο;
Με κανέναν. Δεν πιστεύω στην ταύτιση μ’ ένα ρόλο. Πιστεύω στην ταύτιση μ’ ένα έργο. Η Μήδεια δεν είναι μία ηθογραφία που περιγράφει απλώς την ιστορία μίας προδομένης μητέρας, που σκοτώνει τα παιδιά της για να εκδικηθεί τον άντρα της, ο οποίος ακούει στο όνομα Ιάσων. Είναι η ίδια η Φύση, η οποία ενδύθηκε το προσωπείο ενός ανθρώπου και κάποια στιγμή το προσωπείο αυτό “έπεσε”, γιατί αυτός που βρισκόταν απέναντί της δεν την σεβάστηκε. Εάν τη Φύση την αντιμετωπίσεις ανταγωνιστικά σαν κάτι το εχθρικό, θα σε διαλύσει. Αυτό είναι ένα βασικό στοιχείο της τραγωδίας της Μήδειας.
Και το καυτό -και προαιώνιο- θέμα της διαμάχης των δύο φύλων;
Παράλληλα βεβαίως έχουμε την σύγκρουση δύο όντων, ενός άνδρα και μιας γυναίκας, όπου η γυναίκα εκπροσωπεί πάλι την φύση (αυτή είναι που γεννά) και ενός άνδρα που εκπροσωπεί την διαχείριση των προϊόντων, αφού όμως αυτά γεννηθούν από τη Φύση. Τη στιγμή όπου ο άνδρας δείχνει ασέβεια απέναντι στα προϊόντα της φύσης, εκείνη τον διαλύει. Η ελπίδα βρίσκεται στο ότι το θηλυκό ον μπορεί να αλλάξει την άρρωστη νοοτροπία του άνδρα (ας μην ξεχνάμε πως Ιάσων, σημαίνει ο έχων ανάγκη θεραπείας), έστω κι αν πρέπει να τον τιμωρήσει για να το καταλάβει. Το μέλλον της ανθρωπότητας αν δε θέλει να χάσει εντελώς το ανθρώπινό του πρόσωπο οφείλει να θηλυκοποιηθεί, δηλαδή να σέβεται αυτό το οποίο δεν γνωρίζει κι αυτό το οποίο δεν μπορεί να δημιουργήσει.
Το νέο τολμηρό εγχείρημα, στηρίζεται “μορφολογικά” σε κάποιες αρχές των παραστάσεων της αρχαιότητας, την ανδρική παρουσία δηλαδή, σε όλους τους ρόλους και στον Χορό και στις μάσκες. Αυτά τα τεκμήρια, πώς λειτουργούν σήμερα;
Θέλουμε να πιστεύουμε, πως η ερμηνεία της Μήδειας από άνδρα, με το σκληρό αρσενικό της ήχο, θα καταφέρει να απομακρύνει τον θεατή από την συναισθηματική και ηθογραφική ερμηνεία της ιστορίας, όπου μια γυναίκα προδίδεται από τον άντρα της και στη συνέχεια τον εκδικείται σκοτώνοντας τα παιδιά του, και να τον φέρει σε επαφή με τον κοσμολογικό λόγο του Ευριπίδη, όπου η Φύση εκπροσωπούμενη από τη Γυναίκα τιμωρεί τον άνδρα και μία ολόκληρη ανθρωπότητα η οποία διαιωνίζει την αρσενική ταυτότητά της. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως τα παιδιά που σκοτώνει, είναι αγόρια. Η Μήδεια σκοτώνει τη διαιώνιση της ανδρικής κυριαρχίας και ο Χορός τραγουδά: «Προς τα πίσω γυρνάν στις πηγές οι ιεροί ποταμοί, τελειώνει η βασιλεία των ανδρών, δεν υπάρχει της γυναίκας αντάξιος ερωμένος, άξιο, άξιο των γυναικών το γένος». Η παρουσίαση της Μήδειας από άντρες είναι η προσπάθεια μιας ελάχιστης συγνώμης προς τις γυναίκες και η συνειδητή κατάθεση της υποχρεωτικής μελλοντικής ήττας της ανδρικής κυριαρχίας.
Είσαι η Μήδεια σ αυτήν την τραγωδία του έρωτα που μετατρέπεται σε άγριο μίσος και που θα παρουσιαστεί στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 5 και 6 Ιουλίου, ανοίγοντας τον κύκλο των φετινών Επιδαυρίων. Τι σε απασχολεί αυτήν ακριβώς τη στιγμή, τι σε κάνει ν' αγχώνεσαι ή ν' αγωνιάς;
Η παράσταση της Μήδειας είναι μία παράσταση. Όταν εργάζεσαι για την παραγωγή ενός έργου, από μία ηλικία κι έπειτα, ούτε αγχώνεσαι, ούτε αγωνιάς. Χαίρεσαι τη διαδικασία και ελπίζεις οι θεατές να δεχτούν το αποτέλεσμα. Αυτό που με αγχώνει όμως και γι’ αυτό που όντως αγωνιώ είναι αυτό που συμβαίνει στον κοινωνικοπολιτικό μας χώρο. Το κοινωνικό κράτος έχει διαλυθεί, η ανεργία αυξάνεται δραματικά, οι απελπισμένοι άνθρωποι πολλαπλασιάζονται, μία ολόκληρη χώρα με λίγα λόγια βυθίζεται σταθερά, και η ατονία, που μας διακατέχει, είναι εκκωφαντική. Αντιμετωπίζουμε όλο αυτό, που μας περιβάλλει λες και είναι ένα κρυολόγημα, που κάποια στιγμή, θα κάνει τον κύκλο του και θα περάσει. Δυστυχώς δε θα περάσει και η πτώση θα συνεχίζεται. Το πηγάδι είναι απύθμενο.
Τι γεύση σου έχει αφήσει η πρόσφατη περιπέτεια με το θέμα της σύλληψή σου; Είχες μιλήσει τότε για προσπάθεια «δημόσιου εξευτελισμού», «κατασκευασμένων θεαμάτων» και «άγριου βιασμού εις βάρος σου».
Επρόκειτο για μία καθαρή στοχοποίηση. Μίλησα δημόσια μ ‘έναν τρόπο που δεν άρεσε και κυνηγήθηκα. Λεφτά απ’ τη δουλειά μου δεν έχω βγάλει, περιουσία δεν έχω, όσα κέρδιζα τα τοποθετούσα στην επόμενη δουλειά μου, βοήθεια από το κράτος δεν έχω πάρει ποτέ, σε πολιτικά και κοσμικά παιχνίδια δεν έχω παίξει, οπότε η στοχοποίησή μου ήταν εμφανής. Οι πολιτικές μου θέσεις ίσως κάποιους ενόχλησαν. Ας μην κοροϊδευόμαστε υπήρχε ένα είδος εκφοβισμού, όχι μόνον προς εμένα, αλλά προς όσους παρακολουθούσαν την υπόθεση. Από την άλλη δε θέλω να κάνω τον ήρωα για κάτι που είναι υποχρέωσή μου. Ούτως ή άλλως εγώ θα συνεχίζω να καταθέτω δημόσια τις απόψεις μου.
Τόσα χρόνια, διδάχτηκες τον τρόπο να διαχειρίζεσαι ήττες, προσωπικές ή επαγγελματικές;
Ναι, έχω διδαχτεί. Οι ήττες σε κανένα δεν αρέσουν, αλλά είναι μέσα στη ζωή. Οφείλεις να μάθεις να ζεις και μ’ αυτές. Το πώς τις διαχειρίζεται ο καθένας, είναι θέμα προσωπικό.
Η σχέση σου με τη διεκδίκηση της ουτοπίας;
Όπως την περιγράφει ο Γκαλεάνο. Η ουτοπία είναι σαν τον ορίζοντα. Πλησιάζεις δέκα μέτρα κι εκείνος απομακρύνεται δέκα μέτρα. Πλησιάζεις εκατό, φεύγει αυτός άλλα εκατό. Σε τι χρησιμεύει; Στο να προχωράμε.
Πόσο κοστίζει σ αυτούς που δεν αλλάζουν τις αξίες, ανάλογα με τη συγκυρία ή ανάλογα με το τι συμφέρει κάθε εποχή;
Και στους δύο κοστίζει. Αυτοί που δεν αλλάζουν αξίες, το πληρώνουν βραχυπρόθεσμα. Εκείνοι που αλλάζουν, μακροπρόθεσμα.
Γι αυτήν την -σίγουρα- αντισυμβατική παράσταση, η ηθοποιός Θεοφανία Παπαθωμά , έσπευσε να δηλώσει ότι ''την ξενίζει που ο Κιμούλης θα παίξει την Μήδεια. Δε μου αρέσει να παίζουν οι άνδρες γυναικείους ρόλους.''
Θες να κλείσεις τη συνέντευξη με λίγο αλατοπίπερο. Τι να πω; Στο κάτω κάτω της γραφής δε με έβρισε. Την ξενίζει, είπε. Κοίτα. Είναι πιο απλά τα πράγματα. Σε μία τηλεοπτική εκπομπή πολλές φορές πέφτουμε στο λάθος, να είμαστε πιο χαλαροί απ’ ό, τι πρέπει και λέμε και μία κουβέντα παραπάνω. Μετά έρχεται το διαδίκτυο παίρνει την κουβέντα αυτή και κάνει την τρίχα τριχιά. Σε όλους μας έχει συμβεί αυτό. Εμένα πάντως μου είναι συμπαθής η κύρια Παπαθωμά, όποιες απόψεις κι αν έχει και δεν πιστεύω, πως το είπε για να με μειώσει.
