Πολύς Ευριπίδης φέτος. Τόσο σε επαγγελματικούς όσο και σε ερασιτεχνικούς θιάσους. Τι σηματοδοτεί κάτι τέτοιο;
Μια επιτακτική ανάγκη να θυμηθούμε ξανά τις μεγάλες, διαχρονικές σκέψεις ίσως. Να βρούμε το έρμα μας. Γιατί χωρίς αυτό καταλήγουμε καρυδότσουφλα στην τρικυμία. Ο Ευριπίδης είναι ο πιο τολμηρός, ο πιο ανθρωποκεντρικός από τους τρείς μεγάλους δραματουργούς εκείνης της κληρονομιάς.
Η "Ελένη" -στην οποία πρωταγωνιστείς, σε σκηνοθεσία Β. Νικολαίδη- παρουσιάζει στοιχεία πρωτοφανή για την εποχή εκείνη. Διδάσκεται εδώ και μια δεκαετία στα σχολεία. Η δική σου εξήγηση;
Το πρώτο και εμφανέστατο είναι η αντιπολεμική κραυγή. Η επισήμανση, σε όλους τους τόνους, για την ανοησία του πολέμου και των ανθρώπων που νομίζουν ότι ο αλληλοσκοτωμός είναι η απάντηση στα δεινά τους. Το δεύτερο είναι η κριτική που ασκεί ο Ευριπίδης στους θεούς, αλλά και στους πάσης φύσεως προφήτες και μάντεις: «Ο πιο σπουδαίος μάντης είναι η σκέψη και η ορθή μας κρίση». Και η μεγάλη, πικρή αλήθεια του τέλους, μέσα από τη δηκτική του δήλωση: «Οι θεοί δεν νιώθουν μίσος για τους ευγενείς, οι δυσκολίες της ζωής είναι όλες για τους αφανείς…». Όλο το κείμενο είναι διάσπαρτο από διαμάντια διανοητικά, όπως ο περίφημος στίχος που ενέπνευσε και τον Σεφέρη: «Τι είναι θεός, τι μη θεός και τι το ανάμεσό τους»
Έχει ασχοληθεί όλος σχεδόν ο πνευματικός κόσμος με την Ελένη. Κάτι είχε αυτή η "προσωπικότητα", έτσι δεν είναι;
Είναι μια υπέροχη και αμφιλεγόμενη μυθική φιγούρα, που πράγματι προκάλεσε διαχρονικά όλους τους μεγάλους ποιητές, από τον Όμηρο, τον Στησίχορο και τον Ευριπίδη, μέχρι τον Γκαίτε, τον Ελύτη και τον Σεφέρη. Στο πρόσωπό της τίθενται μεγάλα ζητήματα της κοσμοθεωρίας και της ηθικής των αρχαίων ελλήνων, όπως το μέτρο, η ανθρώπινη φύση ως προέκταση της φύσης, η ηθική του ανθρώπου σε αντιπαράθεση με την ηθική της φύσης. Η ομορφιά της, ξεπερνάει το μέτρο, άρα η ίδια πρέπει να πληρώσει λύτρα γι αυτή την εύνοια της φύσης. Προκαλεί καταστροφές ερήμην της , κατά τον Ευριπίδη. Είναι καταδικασμένη να την διεκδικούν οι ισχυροί άντρες. Ο Δημ. Δημητριάδης έχει γράψει μια υπέροχη μελέτη με τίτλο «Ο ιός της Ελένης». Ανεξάντλητο το θέμα…
Πώς αντιδράμε στα "λουκέτα" που σφραγίζουν θέατρα, σχολεία, βιβλιοθήκες και μουσεία;
Συνεχίζοντας να παράγουμε πολιτισμό, σε πείσμα των καιρών και όσων προσπαθούν – από άγνοια ή από πρόθεση – να λυγίσουν τον χώρο.
Μετά την "Ελένη" τι;
Μετά την περιοδεία έρχεται μια καθημερινή γυναίκα, αλλά για κείνη θα μπορώ να μιλήσω σε λίγο. O χειμώνας θα συμπεριλάβει τη συνεργασία μου με το ΚΘΒΕ, αγαπημένο προορισμό μετά το «Λεωφορείο ο Πόθος». Εκεί, θα σκηνοθετήσω στις αρχές του ΄14 την «Αρρώστια της νιότης» του αυστριακού Φερντινάν Μπρούκνερ. Εργο σπουδαίο, που είχε ανέβει πριν από 20 χρόνια στο «Αμόρε».
"Για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη";. Πόση συνοψισμένη αλήθεια έχει ο στίχος..
Μπορεί ανά πάσα στιγμή να συνειδητοποιήσουμε πως χάσαμε τη ζωή μας για λάθος λόγο. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ήττα για το ανθρώπινο είδος, που υποτίθεται ότι διαθέτει λογική και κρίση…
