Η Μάνια Παπαδημητρίου απαντά στη Χρύσα Φωτοπούλου
Σπουδάσατε θέατρο σε μια εποχή που οι δραματικές σχολές ήταν μετρημένες. Συνεργαστήκατε με σπουδαίους δασκάλους και ηθοποιούς. Με τι τρόπο έχει επηρεάσει τη θεατρική παιδεία στην Ελλάδα σήμερα η ύπαρξη δεκάδων σχολών; Γιατί όλοι θέλουν να γίνουν ηθοποιοί την ίδια στιγμή που το επάγγελμα σημειώνει ρεκόρ ανεργίας;
Το θεατρικό σκηνικό έχει αλλάξει από την αρχή της παγκοσμιοποίησης… Όπως και όλο το καλλιτεχνικό τοπίο… Απελευθερώθηκε η αγορά απελευθερώθηκε το επάγγελμα…Εμφανίστηκαν δεκάδες κανάλια ενώ τότε που τελείωσα εγώ είχαμε μόνο δύο…Ήταν επόμενο ότι όλα θα γίνονταν διαφορετικά… Δεν κρίνω το τοπίο…γιατί αυτό είναι μεγάλη συζήτηση. Η άποψή μου είναι πως ό,τι δεν επιχορηγείται από το κράτος, στην ελεύθερη αγορά που ζούμε μπορεί να το ανοίγει ο καθένας…Το ίδιο συμβαίνει και με τα ιδιωτικά σχολεία και με τα πανεπιστήμια και με τα ιατρικά κέντρα… Και αν σήμερα εμφανίζεται στα έντυπα η δήθεν αγωνία του ότι είναι πολλές οι δραματικές σχολές είναι στην πραγματικότητα για να αποχωρήσει τελείως η όποια κρατική βοήθεια στα επιχορηγούμενα θέατρα και σε κάθε επιδότηση πάσης φύσεως και να γίνουν όλα ακόμα πιο ιδιωτικά άρα ακόμα πιο ελεγχόμενα από το μεγάλο κεφάλαιο. Γιατί οι πολλές μικρές επιχειρήσεις δεν ελέγχονται ενώ οι λίγες μεγάλες είναι ευκολότερο να ελεγχθούν Έτσι λοιπόν εγώ δεν θα συμφωνήσω με το ότι οι σχολές είναι πολλές. Γιατί ως επιχείρημα της μόδας το βρίσκω επικίνδυνο…και όχι απαραίτητα για τις χειρότερες εξ αυτών. Το πρόβλημα με τις σχολές δεν είναι ο αριθμός τους…αλλά το γεγονός ότι παρέχουν αδιαβάθμητα πτυχία στους αποφοίτους και άρα με αυτά δεν μπορούν να κάνουν τίποτα…παρά μόνο να παίζουν από δώ κι από κεί σε ένα απαξιωμένο θεατρικό τοπίο με ελάχιστα χρήματα ή πολλές φορές πληρώνοντας κι από πάνω για να παίξουν. Αυτό που θα έπρεπε να γίνει είναι να διαβαθμιστούν με κάποιο τρόπο τα υπάρχοντα πτυχία και να ανοίξει πανεπιστήμιο θεατρικής παιδείας για το μέλλον. Αυτό είναι και η επιταγή της Ευρωπακής Ένωσης μέχρι το τέλος του 2012 αλλά αυτό που γίνεται αυτή τη στιγμή είναι να κουβεντιάζουμε πάνω από μια θεατρική παιδεία που είναι ήδη τόσο απαξιωμένη που δεν έχει νόημα να το συζητάμε…
Όσο για το αν θέλουν όλοι να γίνουν ηθοποιοί αυτό δεν είναι ακριβές. Λίγοι είναι αυτοί που ΘΕΛΟΥΝ πραγματικά να γίνουν αυτό. Θέλουν πολλοί να παίξουν και να τους δούν… αλλά ΗΘΟΠΟΙΟΣ σημαίνει κάτι πολύ πιο επώδυνο και δύσκολο στην διάρκειά του… Έτσι οι περισσότεροι τα παρατάνε μετά από μερικές προσπάθειες…. Ειδικά στην εποχή μας που όλα έχουμε μάθει ότι μπορούν να γίνονται «εύκολα» το να μπορείς να αντέξεις την ανέχεια του ηθοποιού του θεάτρου θέλει πραγματικά κότσια. Βέβαια σου δίνει και μεγάλες χαρές. Η χαρά της έκφρασης είναι απαράμιλλη. Και κάτι περισσότερο… Μεγάλη παρηγοριά και για σένα που παίζεις και για το κοινό που μπορεί να πάρει δύναμη από την ελευθερία, το γέλιο, το άγχος, το δάκρυ ή την οργή που του γεννάς.
Ο κόσμος φάνηκε ότι θέλει να δει στο πολιτικό προσκήνιο ανθρώπους διαφορετικούς, μάχιμους, εναλλακτικούς, ανθρώπους μέσα από το δικό του το πλήθος. Έτσι εξηγείται και η δική σας υποψηφιότητα στις εκλογές που μας πέρασαν; Η πολιτική είναι λαϊκή τέχνη όπως και το θέατρο;
Δεν ξεκίνησα τώρα. Πρωτοέβαλα υποψηφιότητα στο ΣΥΡΙΖΑ όταν δημιουργήθηκε: Το 2004. Και παρέμεινα και όταν έπεσαν τα ποσοστά του στο 3,5%… Δεν είμαι από αυτούς που περιμένουν να «αναγνωριστεί» από τους πολλούς μια προσπάθεια για να επενδύσω την ενέργειά μου σ’ αυτήν. Μ’ αρέσει νάμαι από τους «παλιούς», τους «τολμηρούς»… Εκείνους που τολμούν να δούν σε μια προσπάθεια την αξία όταν οι πολλοί την θεωρούν ουτοπία. Με συγκίνησε το αίτημα της ενότητας της αριστεράς και ταυτόχρονα με οδήγησαν στο να ενταχθώ πολιτικά τα διεθνή γεγονότα (πόλεμος Γιουγκοσλαβίας, Γάζα, Ιράκ και πάλι Γάζα και όλα όσα ζούμε αυτόν τον καιρό). Ξέρετε έχω κάνει Γλωσσολογία στο πανεπιστήμιο και εδώ και 20 χρόνια περίπου παρακολουθώ τα βιβλία του Τσόμσκι, που είναι από τους μεγαλύτερους γλωσσολόγους του 20ού αιώνα, και είδα ότι έχει πάψει να μιλάει για την επιστήμη του και μιλάει για τον κόσμο. Το ίδιο έκανε ο Πίντερ (ένας από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς του 20ου αιώνα), ο Πέτερ Χάντκε (θεατρικός συγγραφέας επίσης που έχασε το Νόμπελ γιατί τόλμησε να καταγγείλει τους βομβαρδισμούς στο Βελιγράδι)…αλλά και τόσοι και τόσοι Αμερικανοί πρωταγωνιστές (Τζίν Χάκμαν, Τίμ Ρόμπινς, Μάρτιν Σκορτσέζε, Ρόμπερτ Άλτμαν, κ.ά) που μίλησαν για τους βομβαρδισμούς στο Ιράκ με αποτέλεσμα να πέσει η δημοτικότητα και το κασέ τους και κάποιοι απ’ αυτούς να κατηγορηθούν σαν «τρομοκράτες» σε μια χώρα πολύ πιο δύσκολη και βολεμένη απ’ τη δική μας. Σκέφτηκα πως έχουμε υποχρέωση κι εμείς, οι Έλληνες που ζούμε και δουλεύουμε στο Θέατρο να μιλήσουμε για όλα αυτά. Συμβαίνουν πράγματα στον κόσμο που δεν τα χωράει ο νούς κανενός λογικού ανθρώπου… Τι νόημα έχει να κάνουμε θέατρο αν δεν μπορούμε μέσα απ’ αυτό να μιλήσουμε για όλα αυτά. Κι έτσι έκανα το «Νικαράγουα Περιστατικό 325» και «Το όνομά μου είναι Ρέητσελ Κόρρυ» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου και το «Η Γάζα είναι-Μαθήματα επιβίωσης» στο Θέατρο Επι Κολωνώ και θα συνεχίσω να κάνω πολιτικές παραστάσεις όποτε και όπου μου δίνεται η ευκαιρία.
Αλλά και «Ο Διάδρομος» με κάποιον τρόπο πολιτική παράσταση είναι αφού μιλάει για τον εκφασισμό της συνείδησης των ανθρώπων που θα δέχονται αγόγγυστα να τους βιάζει η κάθε εξουσία στο μέλλον γιατί αυτό θα τους έχουν μάθει ως φυσιολογικό. Αυτό βρίσκω ότι είναι το θέμα του έργου και γι αυτό μόλις το διάβασα είπα αμέσως ναι. Είναι πολύ ωραίο να βλέπεις νέους καλλιτέχνες σαν την Ευσταθία να θέλουν να μιλήσουν και μέσα από την γλώσσα του θεάτρου που τόσο μας την έχουν κατηγορήσει για «βαρετή» ή «κουραστική». «Ο Διάδρομος» μπορεί να είναι κουραστικός για μένα αλλά σίγουρα δεν είναι για τους θεατές. Και φυσικά η μουσική της Λένας Πλάτωνος δεν θα άφηνε ποτέ να γίνει κάτι τέτοιο. Νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε γυμναστήριο αλλά ακούς Πλάτωνος. Τι πιο σύγχρονα ποιοτικό;
Συνεχώς είστε σε δημιουργική εγρήγορση. Είστε η σκηνοθέτης και η πρωταγωνίστρια στον ‘’ Διάδρομο’’ της Ευσταθίας. Σας οδηγεί η εποχή σ’ αυτή την εγρήγορση ή ήταν ανέκαθεν στοιχείο του χαρακτήρα σας;
Η εγρήγορση είναι ένα χαρακτηριστικό που το είχα πάντα…Υπαγορεύεται από την περιέργειά μου. Είμαι πολύ περίεργή να «δώ τι θα γίνει παρακάτω»… Τι θα γίνει βρε παιδί μου; Θα μας πεθάνουν όλους; Θα σωθούμε; Θα μας πατήσουν κάτω για να σωθούν αυτοί; Ποιοι; Αυτά τα ερωτήματα με βασανίζουν και δεν μπορώ να κάτσω σε μια μεριά. Η ανάγκη της «εγρήγορσης» στην οποία σε υποχρεώνει η εποχή μας είναι πέραν του δέοντος παρανοϊκή…Υπαγορεύεται καθαρά από λόγους επιβίωσης ή εν πάσει περιπτώσει καλλιτεχνικής επιβίωσης. Βλέπετε το τοπίο είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τους ανθρώπους της γενιάς μας (35-60). Καλλιτέχνες και άλλους. Καθώς είμαστε αρκετά μεγάλοι για να μην μπορούμε εύκολα να δεχτούμε ό,τι μας δίνεται και πολύ μικροί ακόμα για να μην κοστίζει το ΙΚΑ μας. Όπως βέβαια σε όλον τον ιδιωτικό τομέα. Που τελικά πλήττεται περισσότερο απ όλους από αυτή την κρίση που υποτίθεται ότι προκάλεσε ο δημόσιος τομέας. Φαινόμενο επίσης οξύμορο του παγκοσμιοποιημένου κόσμου μας. Ενός κόσμου που θέλει να κλείνουν τα σχολεία και τα νοσοκομεία και τα θέατρα για να σωθούν οι πετρελαικές εταιρείες και τα όπλα.
