Θεωρεί τις ελληνικές τραγωδίες επίκαιρες και θέλει να ενημερωθεί όλος ο κόσμος για την αλήθεια αυτή. Την ηθική ικανοποίηση του χειροκροτήματος στο τέλος της παράστασης δεν την αλλάζει ούτε με όλα τα παλάτια του κόσμου, όπως χαρακτηριστικά λέει. Είναι μεγάλη υπόθεση να υποστηρίζεις το βάρος των επιλογών σου, να βρίσκεις μια ιδέα τεράστια και να μπορείς να παίρνεις το ύψος της. Ο Λεωνίδας Λοϊζίδης είναι όλα αυτά και αν συνεχίσει έτσι θα είναι σίγουρα και πολλά περισσότερα. ΥΓ: Μου έστειλε τις απαντήσεις μέσω e-mail από την Νέα Υόρκη, την πόλη στην οποία ζει.
Σας αποκαλούν «ο σύγχρονος απόστολος του αρχαίου δράματος». Τι σημαίνει για σας αυτό;
Είναι μεγάλη η ευθύνη που νιώθω και μόνο στο άκουσμα της φράσης. Ωστόσο, έχω την αίσθηση πως δεν βρίσκεται μακριά από την πραγματικότητα, καθώς γεννήθηκα για να μεταλαδαμπαδεύσω, αν είναι δυνατόν, σε ολόκληρο τον κόσμο τα υπέρλαμπρα νοήματα του αρχαίου ελληνικού δράματος. Οι ελληνικές τραγωδίες έχουν το σπάνιο χάρισμα να είναι -καλώς ή κακώς- επίκαιρες. Εξάλλου, πώς καθόρισε τον ορισμό της τραγωδίας ο μεγάλος Αριστοτέλης; «Έστιν ουν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας μέγεθος εχούσης.» Είναι λοιπόν η τραγωδία μίμηση σπουδαίας πράξης, σημαντικής και ολοκληρωμένης. Αν η Ελλάδα είναι φως -που είναι-, τότε κι εγώ είμαι αχτίδα της που στόχο έχω να φωτίσω τον κόσμο. Αν αυτό σημαίνει η λέξη απόστολος, τότε γιατί όχι;
Ακόμη σας χαρακτηρίζουν και ως «ο άξιος συνεχιστής» του Κουν. Πώς ξεκίνησε αυτή η ιδιαίτερη σχέση με το αρχαίο δράμα;
Κάρολος Κουν. Μεγάλος δάσκαλος, σπουδαίος Έλληνας. Ναι, θέλω να είμαι συνεχιστής του, και θα το προσπαθήσω. Και μόνο η σύγκριση μου προκαλεί δέος. Ο Κάρολος Κουν έκανε γνωστό το αρχαίο δράμα σε ολόκληρη την Ευρώπη, παρ' όλα τα πενιχρά του μέσα. Η αλήθεια είναι ότι τουλάχιστον σε αυτό υπάρχει κοινός τόπος, αφού κι εγώ για να καταφέρω να ανεβάσω αρχαίο δράμα στην Ευρώπη, στην Αμερική, στον Καναδά, και αλλού, αιμορράγησα οικονομικά, θυσιάζοντας περιουσιακά μου στοιχεία, προκειμένου να πετύχω τον στόχο μου. Αλλά εκείνη την ηθική ικανοποίηση που νιώθω κάθε φορά που βλέπω τους θεατές -Έλληνες και ξένους- να χειροκροτούν με θαυμασμό στο τέλος της παράστασης, δεν την αλλάζω με όλα τα παλάτια. Πιστεύω στην Ελλάδα, πιστεύω στους Έλληνες, και θέλω αυτό να το κοινωνήσω στο εξωτερικό, που δεν μπορούν να καταλάβουν το δράμα του λαού μας, ενός λαού περήφανου από τα γεννοφάσκια του. Το λαμπρό παρελθόν μας μας δείχνει τον δρόμο για το μέλλον μας. Και αυτό εγώ το αντιλήφθηκα από τότε που ήμουν σπουδαστής. Ήξερα ότι γι' αυτό είχα γεννηθεί. Και αυτό κάνω.
Σφυγμομετρώντας το κοινό, εκτός συνόρων, τι συμπεράσματα βγάζετε;
Κατ' αρχάς, ένας κοινός παρονομαστής παντού: το κοινό ό,τι του δώσεις θα το πάρει. Διψάει για να μάθει. Το ζήτημα είναι τι του προσφέρεις και πώς του το προσφέρεις. Ωστόσο, υπάρχει πράγματι μια διαφορά με το κοινό εκτός συνόρων. Θέλουν την αυθεντικότητα. Επί παραδείγματι, δεν υπήρχε περίπτωση να ανεβάζω αρχαία τραγωδία στις θεατρικές αίθουσες του Μπρόντγουεϊ και στα πανεπιστήμια με τους ήρωές μου ντυμένους με τζιν. Όταν έρχονται να δουν αρχαία τραγωδία, θέλουν να μεταφερθούν σ' εκείνον τον χωροχρόνο και έτσι να το βιώσουν και οι ίδιοι. Εν κατακλείδι, είδα μεγάλη απήχηση στο εξωτερικό, και αυτή είναι η πικρία μου. Θα μπορούσα αυτό να το ζήσω και στον τόπο μου. Αλλά ίσως υπάρχει η εξήγηση, σύμφωνα με την οποία δεν εκτιμούμε τόσο αυτά που έχουμε, παρά μόνο όταν τα χάσουμε.
Ποια είναι μέχρι τώρα η τοπ εμπειρία που έχετε συλλέξει σε σχέση με αυτή σας «την αποστολή»;
Το ότι δίπλα στον απλό κόσμο ήρθαν να δουν την παράσταση μεγάλοι και σπουδαίοι άνθρωποι της τέχνης, διεθνώς αναγνωρισμένοι, για μένα είναι ό,τι πιο σημαντικό. Η συγκίνηση που νιώθεις όταν βλέπεις έναν διεθνούς φήμης ηθοποιό ή σκηνοθέτη δεν είναι μικρότερη από εκείνη που αισθάνεσαι την ώρα που σε βραβεύει ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης. Τα έχω ζήσει και τα δύο, και θεωρώ πως το δέος είναι άφατο. Όμως για μένα εξίσου σημαντικό είναι και το χειροκρότημα ενός νέγρου μαθητή που παρακολουθεί την παράστασή μου στο σχολείο του. Μεγαλείο!
Σχεδιάζετε να επιστρέψετε σε Ελλάδα ή Κύπρο ή βλέπετε κάτι τέτοιο ως μακρινό;
Έχω πει πως αισθάνομαι πολίτης του κόσμου. Γιατί η τέχνη γεννήθηκε μεν στην Ελλάδα, αλλά οι πρόγονοί μας τη χάρισαν σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Οπωσδήποτε αγαπώ τον τόπο μου, εξάλλου αυτή η αγάπη είναι που με στέλνει στα ξένα θέατρα, και ειδικά στα ξένα πανεπιστήμια όπου ανεβάζω Ευριπίδη, Αισχύλο, Σοφοκλή, ακριβώς επειδή θέλω να τον αγαπήσουν και οι άλλοι. Και αυτή ακριβώς η αγάπη με οδήγησε μαζί με τη γυναίκα μου, την Ευτυχία, να δημιουργήσουμε το Θεατρικό Παιχνίδι, που θα βοηθήσει τα παιδιά της Αμερικής να μάθουν να ψυχαγωγούνται με την αρχέγονη έννοια. Οπότε, δεν έχει σημασία πού ζω, αλλά πώς ζω.
Χρύσα Φωτοπούλου
