Ο Αλέξανδρος Κοέν είναι σκηνοθέτης και μεταφραστής και καλλιτεχνικός διευθυντής της Δραματικής Σχολής « Ίασμος» μαζί με τη Στεφανία Γουλιώτη. Του αρέσουν οι μεγάλοι συγγραφείς και τα σπουδαία κείμενα, αγαπάει το θέατρο με μια αφοσίωση συγκινητική και σπάνια. Φέτος επέλεξε το « Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ», που ανεβαίνει στο Θέατρο Χυτήριο. Το onlytheater είχε τη χαρά να τον συναντήσει .
Φέτος ανεβάζεις το « Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» στο Χυτήριο…
Βάση μας είναι η δοκιμασμένη θεατρική προσαρμογή των Φράνσις Γκούντριτς και Άλμπερτ Χάκετ. Φυσικά η παράσταση δεν ξεχνάει πως βασίζεται σ’ ένα ημερολόγιο. Άρα σε μια αφήγηση – η οποία μάλιστα ποτέ δε διορθώθηκε, ποτέ δεν «ξαναδιαβάστηκε» από τη συγγραφέα της, αφού η σύλληψή της και όσα ακολούθησαν δεν της το επέτρεψαν. Η παράσταση μοιράζεται ανάμεσα στη δράση και στο… σχολιασμό – μέσα από τα μάτια ενός δεκατετράχρονου κοριτσιού ιδιαίτερης οξυδέρκειας. Και, επειδή μία από τις ηρωίδες του έργου, η Μιπ Γκις, εξακολουθούσε να ζει μέχρι πριν από τέσσερα χρόνια, χρησιμοποιούμε το πρόσωπο αυτό ως το μέσο που ενώνει την Ιστορία με το Σήμερα. Ο σκηνικός χώρος παραπέμπει στο σκληρό περιβάλλον που έχει ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, ενώ τα κοστούμια ακολουθούν την εποχή ιστορικά.
Τι συμβολίζει σήμερα η Άννα Φρανκ;
Κάθε θύμα ρατσισμού, κάθε πρόσωπο που κάποιοι θ’ αποκαλούσαν μειονότητα, κάθε πρόσωπο που πάσχει εξαιτίας ενός χαρακτηριστικού του. Από την άλλη όμως, είναι και κάθε πρόσωπο που προχωρεί μες στο σκοτάδι με όπλο του την ελπίδα και καταφέρνει να βλέπει ένα κομμάτι φωτεινού ουρανού ακόμη και στον πιο γκρίζο ορίζοντα.
Πώς αντιμετωπίζεις ένα ιστορικό θέμα σήμερα;
Πάντως, σίγουρα όχι σαν ντοκιμαντέρ. Αυτό μπορεί να το κάνει καλύτερα ο κινηματογράφος και η τηλεόραση. Ούτε, βέβαια, μεταφέροντάς το στο σήμερα. Η λύση για μένα βρίσκεται στην ιστορική απεικόνιση – σε μια παράσταση όμως με τη δομή και το λεξιλόγιο του σύγχρονου θεάτρου.
Πότε γνώρισες την Άννα Φρανκ για πρώτη φορά;
Ήταν δώρο των γονιών μου στα σχολικά χρόνια μαζί με το Καπλάνι της βιτρίνας της Άλκης Ζέη. Κι απ’ την άλλη θυμάμαι και μια ακόμη –μάλλον τραυματική– εμπειρία: επειδή το επίθετό μου είναι εβραϊκό, ένας καθηγητής στο Γυμνάσιο, κάθε φορά που αναφερόταν σε Εβραίους, γυρνούσε και κοίταζε εμένα… με νόημα. Έτσι και με την Άννα Φρανκ. Όταν φτάσαμε ν’ ασχοληθούμε με αυτό το κομμάτι της Ιστορίας, ο καθηγητής γύρισε σ’ εμένα και μου ζήτησε να διηγηθώ την ιστορία της. Μάταια προσπαθούσα να εξηγήσω πως ο προπάππους μου είχε βαφτιστεί χριστιανός ορθόδοξος και πως ιδέα δεν είχα για την ιστορία των Εβραίων.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
Μία παράσταση που περιμένω με ανυπομονησία. Πρόκειται για την Επίσκεψη της γηραιάς κυρίας του Φρίντριχ Ντύρενματ στο θέατρο Ιλίσια. Εκτός που είναι ένα έργο μεγαλοφυούς σύλληψης, είναι και ένα κείμενο εξαιρετικά δραστικό σήμερα και η απόλυτη πρόκληση για κάθε σκηνοθέτη. Είναι ένα έργο που το σκέφτομαι από τα χρόνια της Σχολής. Αν σε αυτό προσθέσουμε το γεγονός πως πρόκειται να συνεργαστώ με τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου (τον άνθρωπο που μ’ έβγαλε στο θέατρο, μου διαμόρφωσε τη σκέψη και του οφείλω πολλά) τότε εύκολα καταλαβαίνει κανείς πόσο σημαντική είναι αυτή η στιγμή για μένα. Έχω μεγάλη χαρά γι’ αυτή τη συνεργασία, καθώς έχει δημιουργηθεί ένας υπέροχος θίασος με προεξάρχοντες τον Αλέξανδρο Μυλωνά, την Αιμιλία Υψηλάντη, τη Νεκταρία Γιαννουδάκη, τη Τζούλη Σούμα και άλλους.
Ανέλαβες τη διεύθυνση της Δραματικής Σχολής του Ιάσμου. Τι σε οδήγησε σε αυτή την απόφαση;
Σε αυτές τις αποφάσεις μόνο κολακευτικές προτάσεις-προσκλήσεις μπορούν να σε οδηγήσουν. Διδάσκω οκτώ χρόνια στη Σχολή και ο ιδρυτής της, Σταύρος Δελλής, πρότεινε στη Στεφανία Γουλιώτη κι εμένα ν’ αναλάβουμε κάποιες υποχρεώσεις μεγαλύτερες απ’ αυτή της διδασκαλίας. Ίσως σκέφτηκε πως ως άνθρωποι της νεότερης γενιάς θα μπορούσαμε να συσπειρώσουμε μια ενδιαφέρουσα ομάδα καθηγητών και να κατευθύνουμε τη Σχολή προς αυτό που εμείς θεωρούμε θέατρο σήμερα.
Τι θα ήθελες να βελτιώσεις στην εκπαίδευση των ηθοποιών;
Μεγάλη κουβέντα! Και φοβάμαι μη μείνει μόνο στη θεωρία. Από αυτά που πάσχει η σημερινή εκπαίδευση: από την έλλειψη σφαιρικότητας και ταυτόχρονα από την έλλειψη βάθους. Με τη Στεφανία φτιάξαμε μια συλλογιστική μαθημάτων που συνδέει επί της ουσίας τα πρακτικά με τα τεχνικά και τα θεωρητικά μαθήματα, φροντίσαμε να συνυπάρχουν ισόποσα η μεθοδολογία, ο αυτοσχεδιασμός, τα κλασικά και τα σύγχρονα κείμενα, δώσαμε χώρο και σε μαθήματα όχι αυστηρά συνδεδεμένα με τις δραματικές σχολές, και τονίσαμε το θέμα της πειθαρχίας. Η πράξη θ’ αποδείξει αν όλα αυτά θα μείνουν μόνο στη θεωρία ή αν θα καταφέρουμε να γίνουν πραγματικότητα.
Σε ευχαριστώ πολύ.
Κι εγώ.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΡΥΣΤΙΝΟΥ
