Με την επικαιρότητα μιας “υπόθεσης που έκλεισε” και με τη διαχρονικότητα που φέρουν οι ιστορίες όλων των ηρώων, ακόμη και των σύγχρονων, ο Μιχάλης Κοιλάκος σκηνοθετεί την ηθοποιό Τάνια Παλαιολόγου σε μια παράσταση που αφορά στη ζωή και το έργο της Άννα Πολιτκόφσκαγια, της ρωσίδας δημοσιογράφου που ερεύνησε σε βάθος το θέμα του πολέμου στην Τσετσενία και άσκησε δριμεία κριτική στις τακτικές του προέδρου Πούτιν.
Η 48χρονη Πολιτκόφσκαγια, που ειδικευόταν σε θέματα διαφθοράς και καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δολοφονήθηκε το 2006.
Η επικαιρότητα της υπόθεσης δεν έγκειται απλώς στην φασίζουσα συμπεριφορά της ρωσικής εξουσίας των τελευταίων ετών, αλλά και στην χθεσινή είδηση που μεταδόθηκε στα ΜΜΕ σχετικά με την ισόβια κάθειρξη των εκτελεστών της, αλλά και τις μικρότερες ποινές των συνεργών τους.
Όμως ποια ήταν η Άννα; Και γιατί οφείλουμε να τη θυμόμαστε;
Η Άννα Πολιτκόφσκαγια γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 30 Aυγούστου 1958, σπούδασε δημοσιογραφία στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας και από τον Ιούνιο του 1999 έγραφε στήλες για τις διαδικτυακές ενημερωτικές εκδόσεις της Νοvaya Gazeta.
Αναμείχθηκε, επίσης, σε διαπραγματεύσεις για απελευθέρωση ομήρων, συμπεριλαμβανομένης της κρίσης του Οκτωβρίου του 2002 στο Νορντ-Οστ, όπου Τσετσένοι αντάρτες είχαν καταλάβει ένα θέατρο στην Μόσχα και στη συνέχεια, υποστήριξε τα νόμιμα δικαιώματα των οικογενειών των θυμάτων.
Δε φοβήθηκε. Δεν υποτάχθηκε. Ούτε στον Πρόεδρο ούτε σε κανένα. Ήξερε πως ήταν ο εφιάλτης του. Της είχαν “κάνει την τιμή” να της προτείνουν να μπει στο μηχανισμό τους, να της δίνουν πληροφορίες -αυτές που θέλουν- και να τους κάνει την αντιπολίτευση που ήθελαν. Αρνήθηκε, γιατί μετά τι σόι δημοσιογράφος θα ήταν;
Ήταν πια γι’ αυτούς “προδότρια των συμφερόντων του κράτους”.
Το Σεπτέμβριο του 2004, κάθως πήγαινε στο Μπεσλάν για να βοηθήσει στις διαπραγματεύσεις, σε μια πτήση της γραμμής, οι πράκτορες της FSB την κέρασαν ένα δηλητηριασμένο φλιτζάνι τσάι. Αρρώστησε βαριά, έχασε της αισθήσεις της, δεν έφτασε ποτέ. Όμως επέζησε.
Μπήκε στην Τσετσενία περισσότερες από 40 φορές με κίνδυνο της ζωής της για να μεταδώσει την αλήθεια. Είχε ακούσει δεκάδες τρομακτικές ιστορίες από ανθρώπους που είχαν εκτεθεί σε βασανιστήρια και κακομεταχείριση από Ρώσους στρατιώτες. Ιστορίες τόσο φοβερές που το χέρι αρνιόταν να καταγράψει.
Μια εμπειρία της, όπως δημοσιεύτηκε στα Νέα στις 28/4/2001:
«Ο διοικητής του 45ου συντάγματος είναι ελκυστικός στην εμφάνιση και με ξεναγεί εκεί ακριβώς όπου κρατήθηκε η Ροζίτα. Μου δείχνει τους λάκκους λέγοντας:
-Μόνο τους αντάρτες βάζουμε εκεί. Όχι απλούς ανθρώπους.
∆ύο λεπτά αφότου αποχαιρέτησα τον διοικητή με συνέλαβαν.
-Είσαι μία από αυτούς. Τα έγγραφά σου είναι ψευδή, μου είπαν.
Με ανέκριναν σε μία σκηνή επί ώρες. Νεαροί αξιωματικοί μου θύμισαν επιτιμητικά ότι ενεργούσαν μόνο κατ’ εντολήν του Προέδρου.
-Αν δούλευες για μας, θα ‘χες τα πάντα. Αλλά ήρθες για να δεις τους λάκκους...
Κάποιες φορές έμπαινε μέσα ένας ανώτερος αξιωματικός, ένας αντισυνταγματάρχης με σκούρα, βλακώδη μάτια, που μου έλεγε ότι αν φερόμουν καλά θα είχα “ευνοϊκή μεταχείριση”. Στο μεταξύ, οι “νεότεροι” ασχολούνταν με το να αγγίζουν τα πιο ευαίσθητα σημεία: κοιτώντας τις φωτογραφίες των παιδιών μου και δεν παρέλειπαν να μου λένε τι θα τους συνέβαινε. Τελικά, ο αντισυνταγματάρχης, προσπάθώντας να με συγκινήσει, λέγοντας ότι ξοδεύει αδίκως τον χρόνο του, κοίταξε το ρολόι του και είπε:
-Πάμε. Θα σε πυροβολήσω.
Με έβγαλε έξω, στο σκοτάδι.
-Έτοιμη ή όχι έρχομαι, μου είπε.
Ξαφνικά, ακούστηκε ένας δυνατός κρότος, στριγγλιές, και είδα φλόγες. Φάνηκε να του αρέσει που με είδε να τρέμω από φόβο. Με είχε οδηγήσει σε κοντινή απόσταση από τη ζώνη πυρός.
-Έλα. Εδώ είναι το μπάνιο. Βγάλε τα ρούχα σου.
Όταν αντιλήφθηκε ότι δεν θα το έκανα, θύμωσε πολύ.
-Ένας αντισυνταγματάρχης σε θέλει με όλη του την καρδιά, πανάθλια σκύλα, επαναλάμβανε.
Ένας άλλος αξιωματικός, που μου είπε ότι ανήκε στην FSB, μπήκε στο μπάνιο.
-∆εν θέλει να κάνει μπάνιο, του είπε ο αντισυνταγματάρχης.
Ο άλλος, της FSB, είπε:
-Τότε θα την πάρω.
Κάναμε βόλτες στο σκοτάδι. Τελικά, με διέταξε να κατεβώ τις σκάλες. Ήταν η αποθήκη όπου θα έμενα μέχρι να με απελευθερώσουν, στις 22 Φεβρουαρίου. Στον τοίχο ένα πόστερ έγραφε “119ο Παραστρατιωτικό Σύνταγμα”. Ζήτησα να μου απαγγελθούν κατηγορίες. Ή να με στείλουν φυλακή, όπου θα με επισκέπτονταν συγγενείς μου.
-Αποκλείεται. Είσαι μία από τους ληστοσυμμορίτες. Αν δούλευες για μας, θα ‘χες τα πάντα. Αλλά ήρθες για να δεις τους λάκκους. Είσαι μια σκύλα...
[...] Όλα αυτά συμβαίνουν στη χώρα μας, εδώ, τώρα. Υπό το υπάρχον Σύνταγμα. Υπό έναν “θεληματικό” Πρόεδρο, εγγυητή. Ενώ το γραφείο του γενικού εισαγγελέα λειτουργεί ακόμη. Ενώ υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυβερνητικών και ανεξάρτητων οργανώσεων, εργάζονται για να διασφαλίζουν τα δικαιώματα των πολιτών. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν λάκκοι, ηλεκτροφόρα καλώδια, “χοροί”, “έτοιμη ή όχι, έρχομαι”. Και κανείς δεν θα τολμήσει να πει ότι δεν τα είδα, δεν τα άκουσα, δεν τα άγγιξα. Τα έζησα η ίδια... [...] Κάθε άνθρωπος, αν δεν είναι βλάκας, κάτι φοβάται• το ίδιο κι εγώ. Απλώς, για τον άνθρωπο που δούλεψε σε πεδία μάχης, η αίσθηση το φόβου κατακάθεται, δεν είναι τόσο δυνατή»
Κι είναι αλήθεια, πως δεν είναι η έλλειψη φόβου που κάνει τον ήρωα, αλλά η μεγάλη του πίστη.
«Το μόνο που μπορεί να με προστατέψει είναι η πένα μου και ο Θεός», έλεγε.
Τελικά τίποτα δεν την προστάτεψε. Όπως ήδη συνέβη σε άλλους 12 συναδέλφους της.
Στις 7 Οκτωβρίου 2006, στο ασανσέρ του σπιτιού της, δίπλα σ’ ένα Μακάροφ και τέσσερις κάλυκες, έγινε το δώρο των γενεθλίων Του.
Αυτή, απλώς, έψαχνε την αλήθεια.
Τo σύγχρονο ιταλικό έργο του Στέφανο Μασίνι “Donna non rieducabile” (πρωτότυπος τίτλος) θα παρουσιαστεί σε μετάφραση Δημήτρη Αλεξάκη στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2014 στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (Κύπρου 91Α και Σικίνου, Κυψέλη).
Η Τάνια Παλαιολόγου -η οποία για χρόνια παρακολουθούσε την υπόθεση της Πολιτκόφσκαγια- πρωταγωνιστεί, ενώ μαζί της στη σκηνή θα βρεθεί και ο σκηνοθέτης Μιχάλης Κοιλάκος. Τα βίντεο της παράστασης επιμελείται η Ειρήνη Στείρου.
Μια παράσταση-αφιέρωση στην μνήμη μιας σύγχρονης ηρωίδας, μιας γενναίας επικρίτριας της πολιτικής του Πούτιν, μιας γυναίκας με αδάμαστη θέληση.
«Μερικές φορές οι άνθρωποι πληρώνουν με τη ζωή τους την εκφορά της γνώμης τους δημόσια», είχε πει η Άννα. Κι ήταν η τελευταία απόδειξη της δικής της αλήθειας.
Μέχρι σήμερα, οι ρώσικες αρχές, υποστηρίζουν ότι δεν γνωρίζουν ποιος είναι ο άνθρωπος που διέταξε τη δολοφονία της. Δε γνωρίζουν πως ο πραγματικός δολοφόνος της είναι ένας “μάγκας” που ντύνεται δύτης, cowboy, Πρόεδρος, φασίστας και ιμπεριαλιστής. Ο άνθρωπος που κάθε 7η Οκτωβρίου έχει γενέθλια.
Δε θα πάψω ποτέ να ανατριχιάζω από δέος μπρος στη ψηφιακή εικόνα του προσώπου της.
Kίρκη Καραλή
