Bios, 2 Νοέμβρη 2014
Οι μόνες θέσεις που ήταν κενές ήταν αυτές πίσω από την κολόνα. "Μην γκρινιάξεις, μια χαρά είναι", μου ψιθύρισε ο αδερφός μου. Δε γινόταν να πω κάτι. Είχα πάθει, πώς να το πω, είχα πάθει κάτι που θα περνούσε μόνο, αν έβαζα τα κλάματα, έστω και αθόρυβα. "Από πρώτο χέρι", η παράσταση της Γεωργίας Μαυραγάνη. Τελευταία μέρα. Δεν ήταν να φτάσει μέχρι 2/11, αλλά παράταση στην παράταση..
Οι ηθοποιοί, Κ. Καραδήμα, Μ. Κεραμυδά, Δ. Σπηλιώτη, με κοινή Αγρινιώτικη καταγωγή, ήταν ό,τι πιο άμεσο έχω δει ως τώρα. Γρήγορες σαν αστραπές, ροδάνι η γλώσσα τους. Το θέμα: ο καπνός. Και στην περιοχή του Αγρινίου, αλλά και όπου υπήρχαν ρίζες του. Το κείμενο, στηριγμένο σε αφηγήσεις καπνεργατών, πατούσε πάνω στη μόνη αλήθεια που καθόριζε εκείνη τη ζωή: "Εμείς θα κουραστούμε και, αν είναι να 'ρθει κάτι καλύτερο, θα' ρθει". Ωστόσο, δεν έμεινε στο ντοκιμαντερίστικο ύφος, είχε και κάτι από ποίηση, κάτι από καθημερινότητα, κάτι από τη σκέψη της κυρίας Αγγελικής, της κυρίας Χρυσούλας, του Ματσούκα του παραδιπλανού χωραφιού. Είχε ένα μέτρο. Αν ξέρεις κι εσύ από τέτοια πράγματα, έχεις αναμμένα όλα τα λαμπάκια της μνήμης.
Μέσα σε μία ώρα πέρασαν όλα τα χρόνια. Το σκηνικό σαν όλες τις αποθήκες. Με καλάθες, αρμάθες, ξερά φύλλα καπνού, μεταλλικές λεκάνες, λάστιχα, νάιλον, βαντάκια, ρόμπες, μαντίλια, ποδιές κρεμασμένες. Η γλώσσα, όπως τη μιλούν σ' εκείνα τα μέρη. Με πολύ ζήτα, λίγο ταφ, ελάχιστες φωνηεντικές καταλήξεις. Υπέροχες λέξεις: Καταή (καταγής). Στον τοίχο, πού και πού προβάλλονταν φωτογραφίες-ντοκουμέντα. Καλυμμένα κεφάλια, καμένα απ' τον ήλιο πρόσωπα, γυναίκες με μαύρα μαντίλια, άνδρες με μεγάλα μουστάκια. Και από τα πολύ παλιά και από τα πιο πρόσφατα. Ή ακούγονταν οι φωνές ανθρώπων από το Μεσολόγγι, την Παντάνασσα, την Μακρυνεία, τη Λεπενού, το Παναιτώλιο.
Μέσα από αυτή την αναδρομή, που είχε πολύ προσωπική μαρτυρία, αλλά και την κατάδειξη σημαντικών ιστορικών γεγονότων, καταλάβαινες πολλά. Ο κόπος, η επιμονή, η εκμετάλλευση, η αντίσταση, ο θάνατος, η διεκδίκηση, πάλι ο θάνατος, η νοοτροπία που άλλαζε, ο μικροαστισμός τα χρόνια της "αλλαγής". Ένας τεράστιος κόσμος με κέντρο τον καπνό. "Να σπουδάσεις, να γλιτώσεις από το μαρτύριο". Το 'λεγε και η δική μου γιαγιά στη μάνα μου. Μάθαινες καλά νέα και ήσουν στα χωράφια μέσα. Μάθαινες κακά, φύτευες ρίζες. "Κοψομεσιαστήκαμε", "κουτσαθήκαμε". Αυτό θ' ακούσεις από όσους τα έζησαν και θυμούνται.
Αλλά, αν πάρεις την άλλη την πλευρά, αυτή που δεν έχει χαρακτηρισμό, φαίνονται τα παρακάτω: Το πρωινό ξύπνημα, η συνεννόηση να ξεκινήσουν όλοι μαζί από κάποιο σημείο, το φεγγάρι τον Αύγουστο (κρατούσε μέχρι το πρωί), η ντοματοσαλάτα στο διάλειμμα, το "αχ", όταν το χωράφι άδειαζε από τα ψηλά, πράσινα φύλλα που κολλούσαν και μύριζαν φριχτά. "Σιγά, τι έμεινε..τίποτα δεν έμεινε".
Θυμάμαι τον καπνό από αφηγήσεις των δικών μου. Εγώ μεγάλωσα μακριά από το Αγρίνιο, τον τόπο των παππούδων μου. Ωστόσο, τα καλοκαίρια, τα θυμάμαι. Όλες οι φωτογραφίες μου έχουν φόντο αρμάθες και ταμπέλες, ανορθόγραφες, δικές μου. "Μιν καπνίζεται, κάνει κακό".
Στο τέλος της παράστασης, μας πρόσφεραν "πορτοκαλαδίτσα". Στα χωριά της Αιτωλοακαρνανίας, το πρώτο που ρωτούν τους επισκέπτες είναι "Θα πάρετε μια πορτοκαλαδίτσα;"
Ήπιαμε στην υγειά όλων αυτών που ξυπνούσαν πρωί και μέχρι το επόμενο πρωί ήταν όρθιοι. "Τα ρημάδια τα καπνά".
Εγώ ήπια και στην υγειά του παππού και της γιαγιάς.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Γεωργία Μαυραγάνη
Βοηθός σκηνοθέτη – σκηνικά, κοστούμια: Λίλη Κυριλή
Καλλιτεχνικός συνεργάτης - φωτογράφιση: Αντώνης Μίκροβας
Φωτισμοί - Ήχοι: Δημήτρης Κολοβός
Βίντεο παράστασης: myagrinio
Παίζουν: Κατερίνα Καραδήμα, Μαντώ Κεραμυδά, Δανάη Σπηλιώτη
ΥΓ. Ό,τι μάθω γι' αυτήν την παράσταση, αν θα ανέβει ξανά, θα σας το πω.
