H Eλευθερία Γεροφωκά είναι μια τους Έλληνες καλλιτέχνες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, και συγκεκριμένα στο Γκαίτεμποργκ της Σουηδίας. Τη θυμάμαι πάντα χαμογελαστή και αισιόδοξη... Έφυγε για τη Σουηδία πριν από τρία χρόνια περίπου και τα κατάφερε. Να είναι στο θέατρο που τόσο αγαπάει και να παραμένει έτσι ακριβώς όπως τη γνώρισα.
Δεν ξέρω από πού να αρχίσω και πώς να αρχίσω. Δυσκολεύομαι να βρω μια καλή αρχή. Να σου γράψω για τον καιρό και το σκοτάδι ή για το μαγικό κόσμο του θεάτρου;
Εδώ και τρία χρόνια δουλεύω στη θεατρική σκηνή του Angered, ένα από τα ιστορικά θέατρα της Σουηδίας, που ξεχωρίζει για τις διεθνείς παραγωγές του, αλλά και για το ό,τι επιλέγει ν’ ανεβάζει έργα νέων συγγραφέων σε παγκόσμια πρώτη.
Αυτή την περίοδο είμαι πολύ κουρασμένη μιας και την Παρασκευή (14 Νοεμβρίου) είναι η πρεμιέρα της παράστασης που παίζω με τίτλο "REVOLUTION", μια παράταση που αφορά την επανάσταση στο Κάιρο. Kατά τη διάρκεια αυτής της δουλειάς ταξιδέψαμε στο Κάιρο και κάναμε συνεντεύξεις με καλλιτέχνες για το πώς βίωσαν την επανάσταση και κατά πόσο αυτό τους επηρέασε καλλιτεχνικά. Η συγκεκριμένη παράσταση είναι physical και απαιτεί πολλές ώρες προβών και καλή φυσική κατάσταση.
Παράλληλα καθημερινά παίζω στην παράσταση "Vem bestämmer över Angered" (“Ποιος αποφασίζει για το Άνγκερεντ”). Αυτή είναι μια ιδιαίτερη παράσταση που την αγάπησα πολύ, μιας και αφορά τους νέους και το κύριο ερώτημα: ποιος αποφασίζει για αυτούς. Στη συγκεκριμένη παράσταση παίζουμε μόνο γυναίκες και αυτό είναι άποψη μιας και θέλαμε να στηρίξουμε τους νέους που φοβούνται να δηλώσουν ότι είναι ομοφυλόφιλοι, αλλά και τις γυναίκες που είναι πολλές φορές ο αδύναμος κρίκος. Η παράσταση πήρε εξαιρετικές κριτικές, χαρακτηρίστηκε ως φεμινιστική και συνεχίζουμε ως τα μέσα Δεκέμβρη.
Ούτε που μπορούσα να φανταστώ ότι θα γινόταν αυτό πριν από τρισίμιση χρόνια που πάτησα το πόδι μου στη Σκανδιναβία. Ούτε καν τολμούσα να το ονειρευτώ, ότι θα είμαι επί σκηνής σε μια ξένη χώρα. Η αρχή ήταν πολύ δύσκολη. Πέρασαν πέντε μήνες με το να στέλνω καθημερινά βιογραφικά χωρίς καμία ελπίδα. Εκεί άρχισα να σκέφτομαι μήπως να τα παρατήσω, μήπως να γυρίσω πίσω; Δεν το έκανα όμως. Όσο και αν ήθελα να γυρίσω πίσω δεν το έκανα. Έτσι συνέχισα το ψάξιμο. Κάπως έτσι βρέθηκε στο δρόμο μου το Angered Theater.
Μεγάλωσα στο θέατρο και θέλω να υπάρχω σε αυτό. Αγαπώ πολύ αυτό που κάνω μου αρέσει να πειραματίζομαι και να ρισκάρω. Όχι, δε φοβάμαι. Γι' αυτό και δεν είχα κανένα πρόβλημα προσαρμογής. Και μόνο που βρισκόμουν κοντά στη θεατρική σκηνή ένιωθα ευτυχισμένη.
Εδώ θα δεις έναν πρωταγωνιστή να πάρει τη βούρτσα και να ξεκινά να βάφει τη σκηνή, ή τη σκούπα και ν’ αρχίζει να καθαρίζει. Ακόμα και αν δουλεύει σε κρατική σκηνή θα το κάνει. Έχουν μάθει οι Σουηδοί να δουλεύουν συλλογικά και με όρους κολεκτίβας, οπότε δεν τα περιμένουν από τρίτους. Για παράδειγμα στην τελευταία δουλειά στο Vem bestämmer över Angered, η σκηνοθέτης αποφάσισε να βάλει όλα τα ονόματά μας στη σκηνοθεσία μιας και ήταν καθαρά δουλειά κολεκτίβας.
Οι καλοί ηθοποιοί από τη φύση τους είναι και καλοί άνθρωποι. Έτσι είναι και εδώ. Και ήμουν πολύ τυχερή μπορώ να πω. Που με δέχτηκαν. Που δεν ένιωσα ούτε μια στιγμή θύμα ρατσισμού, που με προσέλαβαν κανονικά στο θέατρο, που δεν τους ενοχλεί που έχω το αξάντ του ξένου. Που ίσα ίσα αυτό το θεωρούν θετικό. Που με ενθαρρύνουν. Που με σέβονται. Που μου εμπιστεύτηκαν να σκηνοθετήσω μεγάλες παραγωγές. Που πίστεψαν σε μένα.
Και σκέφτομαι αντίστοιχα γιατί δεν κάνουν το ίδιο και στη χώρα μου. Γιατί γίνεται μόνο κατά επιλογή να πάρουν έναν ηθοποιό μιας άλλης εθνικότητας, αν και εφόσον το απαιτεί ο ρόλος. Αυτή η πολυπολιτισμικότητα δημιουργεί μια μοναδική εμπειρία στο θέατρο και ταυτόχρονα το θέατρο γίνεται οικουμενικό και πολιτικό. Θέλω το δικαίωμα της έκφρασης, το δικαίωμα του καθενός σε όμορφα και λαμπερά πράγματα. όπως σοφά είπε κάποτε η Έμμα Γκόλντμαν.
Ποια όμως η διαφορά ενός Έλληνα ηθοποιού και ενός Σουηδού; Στην αρχή έλεγα ότι είναι εγκεφαλικοί οι Σουηδοί ηθοποιοί. Αλλά μετά που γνώρισα καλύτερα το έεατρο εδώ και τις ποιότητές του, είδα ηθοποιούς εξαιρετικούς που λειτουργούν επί σκηνής με σώμα, μυαλό και ένστικτο. Οργανικά δηλαδή. Οι Σουηδοί επενδύουν στην εκπαίδευση, στις νέες και συνεχείς συνεργασίες. Δεν τους ενδιαφέρει να κλείνονται στο καβούκι τους, αλλά να προχωρούν και να τολμούν να θέτουν ζητήματα καίρια επί σκηνής, όπως ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, η ομοφυλοφιλία κ.α. Υπάρχουν βέβαια και εδώ αγύριστα κεφάλια, αλλά το σύστημα με κάποιο τρόπο τους απομονώνει.
‘Ομως οι Έλληνες ηθοποιοί είμαστε πιο δυνατοί και εργατικοί. Δε φοβόμαστε, να πάρουμε ρίσκα, να δοκιμάσουμε, να βρίσουμε, να γίνουμε πιο εφευρετικοί στην σκηνή. Ακόμα κι αν κάνουμε λάθος. Ακόμα κι αν είμαστε αδέξιοι. Γιατί μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Θα ήθελα να υπάρχει όμως ένα καλύτερο σύστημα για μας τους ηθοποιούς στην Ελλάδα. Ένα καλύτερο σωματείο για το θέατρο. Να μην μας αντιμετωπίζουν σαν χομπίστες, γιατί δεν είμαστε. Να μην είμαστε υποχείρια των παραγωγών και να μη φοβόμαστε να μιλάμε. Να μη σιωπούμε. Γιατί καταθέτουμε σώμα και ψυχή σε κάθε παράταση. Γιατί δουλεύουμε σκληρά για να έρθεις ΕΣΥ ως θεατής και να ταξιδέψεις μαζί μας.
Θέλω πολύ να ξεκινήσω μια συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Σουηδίας. Πριν από δύο χρόνια πρότεινα στον ηθοποιό Γιάννη Στάνκογλου τον μονόλογο του Μικαέλ Αζάρ “Eίμαι ένας άλλος” που ανέβηκε πέρυσι στην Αθήνα και ήταν μια συνεργασία με το Angered Theater.
Μου λείπουν πολλά πράγματα από την Ελλάδα και το θέατρο. Μου λείπει η Έλλη Παπακωνσταντίνου και οι δουλειές που κάναμε. Το θέατρο Άττις, οι συναντήσεις με τον Θόδωρο Τερζόπουλο και οι συμβουλές που μου έδινε. Το θέατρο της οδού Κυκλάδων. Οι δουλειές της ομάδας BLITZ. Το Βios. Οι φίλοι. Ο ήλιος. Η γλώσσα μου. Η γειτονία μου στο Μετς. Θέλω ξανά να παίξω θέατρο στην Αθήνα. Αυτά για την ώρα. Αυτά για τώρα.
Γκαίτεμποργκ, 9/11/2014
