Στην «Πόρνη που σέβεται», ένα απ’ τα σημαντικότερα έργα του Ζαν Πωλ Σαρτρ, διαχρονικό και ιδιαίτερα επίκαιρο, ο συγγραφέας καταγγέλλει με πάθος τον ρατσισμό, τον αυταρχισμό και την αδικία. Στο θέατρο "Άλμα", σε λίγες μέρες θα δοθεί η ετυμολογία αυτής της καταγγελίας. Ο Άλεξ Κρητικός μου θυμίζει την ατάκα «Πάντα έτσι γίνεται κυρία. Έτσι γίνεται πάντα με τους λευκούς» και εγώ του εκφράζω την αγωνία μου για τη ρίζα του κακού που δεν έχει ακόμη καταπολεμηθεί..
Θα πάψουν ποτέ να γράφονται έργα βαθιά καταγγελτικά απέναντι στον ρατσισμό και τη βία;
Είναι αυτονόητο πως όχι. Θαρρώ, ωστόσο, ότι εκείνο που χρειάζεται είναι να κατανοήσουμε τι σημαίνει «ρατσισμός». Είναι φυλετικό θέμα; Ο αντιρατσιστής είναι αυτός ο οποίος πιστεύει ότι όλες οι φυλές είναι ίδιες; Και ο ρατσιστής αυτός που θέλει να επικρατήσει η φυλή του υποτάσσοντας τις άλλες; Αυτά, αποτελούν ερωτήματα, τα οποία μπορεί να «βασανίσουν» και τον θεατή του έργου μας. Προσωπικά, πιστεύω στον φυλετικό ανθρωπισμό. Όσον αφορά στον κοινωνικό ρατσισμό, το θέμα είναι πολύ λεπτό. Διότι, στο όνομα του αντιρατσισμού και της αποδοχής παντός του διαφορετικού, παρατηρούμε ότι έχει αναπτυχθεί ένας έντονος ρατσισμός από τις κάποτε καταπιεσμένες πληθυσμιακές ομάδες προς τους άλλοτε καταπιεστές τους, με αποτέλεσμα να γίνεται δύσκολη η αρμονική συνύπαρξη τους στην κοινωνία. Η βία, παρεξηγημένη έννοια κι αυτή. Όταν προέρχεται από εμάς, είναι καλή. Όταν προέρχεται από τους άλλους, είναι καταδικαστέα. Έτσι δε συμβαίνει; Ωστόσο, φορές ‑ φορές χρειάζεται κι αυτή.
Γιατί το έργο "Η Πόρνη Που Σέβεται" είναι από τα πιο σημαντικά του Σαρτρ;
Ο Σαρτρ, ουδέποτε υπήρξε ο κλασικός θεατρικός συγγραφέας. Μέσα από τα έργα του σκόπευε στο να περάσει το ‑ σχεδόν πάντοτε ξεκάθαρο ‑ μήνυμά του. Πολλές φορές, αφήνοντας στην άκρη βασικές θεατρικές νόρμες. Υπ’ αυτό το πρίσμα, το έργο μας είναι σημαντικότατο, όσο και τα υπόλοιπα έργα του.
Στην παράσταση υποδύεστε έναν άνθρωπο με διαφορετικό χρώμα από τους άλλους. Η επίδειξη ισχύος πια έχει επεκταθεί και σε άλλες ομάδες. Αλλά ακόμη να χτυπήσουμε στη ρίζα το κακό. Γιατί;
«Πάντα έτσι γίνεται κυρία. Έτσι γίνεται πάντα με τους λευκούς», λέει ο Νέγρος στην Λίζι. Όπου «λευκοί», βάλε «άνθρωποι». Για να χτυπήσουμε το κακό στη ρίζα του, αναγκαία είναι η Παιδεία. Βλέπεις, Χρύσα μου, ότι ο κάθε αμόρφωτος το παίζει είτε εθνικιστής είτε διεθνιστής, είτε αντί ‑ οτιδήποτε, έχει διαβάσει δύο βιβλία ‑ ευαγγέλια και πορεύεται μ’ αυτά στη ζωή του. Όσο συμβαίνει αυτό, χάνουμε την αρετή του διαλόγου και παίρνει τα σκήπτρα η βία στη χειρότερη μορφή της: Η ανόητη βία.
Περιγράψτε μου τη συνεργασία σας με την Άννα Φόνσου και τον Κώστα Βαγιανό.
Η Άννα είναι εξαιρετική συνεργάτης και αυτό που λέω δεν είναι τυπικό. Ένας άνθρωπος ακέραιος, ακούραστος, με το βλέμμα πάντοτε στραμμένο στο όραμα, στην καινούργια πρόκληση. Ο Κώστας Βαγιανός είναι τόσο καλός άνθρωπος, ώστε υποκλίνεσαι σε τέτοια καλοσύνη. Για να κάνω και λίγο χιούμορ, τον βρίσκω πολύ… «δημοκρατικό» ως σκηνοθέτη, όντας σκηνοθέτης κι εγώ. Είναι ο άνθρωπος ο οποίος φροντίζει ‑ εκτός από τη σκηνοθεσία ‑ να επιλύει, άμα τη γενέσει τους, τις όποιες διαφωνίες μας.
Το Σπίτι του Ηθοποιού δεν είναι απλά ένα Σπίτι…
Το Σπίτι του Ηθοποιού είναι μία Ιδέα. Μία προσπάθεια και ένας αδιάκοπος αγώνας της Άννας, το όραμα της ζωής της. Είκοσιπέντε ολόκληρα χρόνια, το διανοείσαι; Και το κατάφερε! Και το αντιγράφουν στο εξωτερικό! Εμείς, ως ηθοποιοί και ως φιλοξενούμενοι του Ιδρύματος, ευγνωμοσύνη είναι το λιγότερο που θα έπρεπε να νιώθουμε προς αυτήν τη γυναίκα. Δυστυχώς, κάποιοι, εντός και εκτός του Ιδρύματος συνάδελφοι, δε σέβονται το Σπίτι μας. Έτσι απλά.
Χρύσα Φωτοπούλου
