O Γιάννης Μόσχος λίγες μέρες πριν από την πρεμιέρα του στο Θέατρο Τέχνης όπου παρουσιάζει την παράξενη κωμωδία του Θόρντον Ουάιλντερ" Με τα δόντια", το έργο με το οποίο ο Κάρολος Κουν εγκαινίασε το Υπόγειο το 1964, μίλησε στο onlytheater.
Ανεβάζετε το " Με τα δόντια" του Θ. Ουάιλντερ. Γιατί επιλέξατε αυτό το κείμενο; Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον;
Το έργο μου προτάθηκε από τη νέα καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης, Μαριάννα Κάλμπαρη. Το Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης κλείνει φέτος 60 χρόνια λειτουργίας και η κυρία Κάλμπαρη θέλοντας να γιορτάσει την επέτειο αυτή επέλεξε να επανέλθει στο ιστορικό Υπόγειο με αυτό το έργο που ανέβασε ο Κάρολος Κουν το 1954 -το έργο που έκανε τα επίσημα εγκαίνια του θεάτρου. Οι λόγοι της επιλογής του έργου δεν είναι βέβαια μόνο επετειακοί, το έργο έχει και πάλι σήμερα μεγάλη επικαιρότητα. Το στρεβλό, αναρχικό χιούμορ του συγγραφέα είναι τρομερά γοητευτικό και καθαρτικό για την παράδοξη αυτή πραγματικότητα που ζούμε.
Είναι θα μπορούσαμε να πούμε αυτό έργο μια σουρεαλιστική κωμωδία, πολύ ανατρεπτική για την εποχή της. Ποιες είναι οι αντιστοιχίες της με το σήμερα και πώς τις διαχειρίζεστε στην παράστασή σας;
Το έργο ήταν πολύ πρωτοπόρο για την εποχή του, τόσο για τα στοιχεία του παραλόγου, όσο και για το «σπάσιμο» της θεατρικής σύμβασης που προτείνει. Και μπορεί σήμερα η θεατρική του φόρμα να μην προξενεί την ίδια εντύπωση, όμως ο σουρεαλιστικός κόσμος του έργου παραμένει πολύ ζωντανός και σημερινός. Ο Ουάιλντερ μιλά για την ανικανότητα του ανθρώπινου είδους να εξελιχθεί και την αδυναμία του να μάθει από την Ιστορία. Και δεν μπορεί βέβαια παρά να κάνει κανείς αναγωγές με τη δική μας πραγματικότητα, με την ελληνική κοινωνία να επαναλαμβάνει από την εποχή ίδρυσης του σύγχρονου ελληνικού κράτους δύο αιώνες πριν έως σήμερα τα ίδια λάθη, χωρίς να διδάσκεται τίποτα από το παρελθόν της. Η διασκευή του έργου, η οποία παίρνει ομολογουμένως αρκετές ελευθερίες σε σχέση με το πρωτότυπο έργο, φιλοδοξεί να καυτηριάσει με χιούμορ τον Νεοέλληνα Νεάντερταλ που αδυνατεί να δει πέρα από τον κλειστό πυρήνα του μικρόκοσμου του.
Στο έργο αυτό υπάρχει η συνθήκη μιας τρομερής καταστροφής, πολύ προφητικό μάλλον... Πιστεύετε ότι αυτή η "προφητεία" επαληθεύτηκε; Ποια είναι σήμερα η καταστροφή που επίκειται;
Η «προφητεία» επαληθεύεται ξανά και ξανά ανά κάποια χρόνια, η ιστορία της ανθρωπότητας ανακυκλώνεται. Την απάντηση στην ερώτηση σας μπορεί να δώσει πολύ καλύτερα από εμένα ο Ουάιλντερ: «Αυτό μόνο ξέρουμε. Να αρχίζουμε απ' την αρχή, ξανά και ξανά και ξανά. Όλο απ' την αρχή. Και ποιος μας είπε πως θα είναι καλύτερα από πριν; Γιατί εξακολουθούμε να προσποιούμαστε; Έτσι κι αλλιώς θα έρθει μια μέρα που ολόκληρη η γη θα παγώσει και μέχρι τότε όλα θα επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά: κι άλλοι πόλεμοι, κι άλλοι πάγοι, και πλημμύρες και σεισμοί».
Ταυτόχρονα όμως είναι και ένα σκηνικό παιχνίδι ( θέατρο εν θεάτρω). Πώς υπάρχει αυτή η πλευρά στη σκηνοθεσία σας;
Η ίδια η δραματουργία του έργου ζητά το «σπάσιμο» της θεατρικής σύμβασης και την απεύθυνση των ηθοποιών στους θεατές, μια κατεύθυνση που σκηνοθετικά προεκτείνετα,ι ζητώντας οι ηθοποιοί, σε στιγμές της παράστασης, και τη συμμετοχή του κόσμου. Η παιγνιώδης διάθεση των ηθοποιών και το συνεχές «μπες βγες» στους ρόλους τους είναι εξάλλου μια βασική σκηνοθετική κατεύθυνση της παράστασης.
Ετοιμάζετε κάτι άλλο για φέτος;
Στις αρχές του 2015 δρομολογώ να ανεβάσω ένα σύγχρονο, άγνωστο στην Ελλάδα, ολλανδικό έργο που με συγκινεί βαθιά. Ένα σχέδιο που δεν είναι όμως ακόμα ανακοινώσιμο.
Εσείς ως νέος δημιουργός στην Ελλάδα σήμερα ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζετε και πώς τις αντιπαρέρχεστε;
Ανήκω σε μια γενιά που πρόλαβε την άνθιση των επιχορηγούμενων σχημάτων και εντάχθηκε σε αυτά, δουλεύοντας μέσα σε υγιείς εργασιακές και καλλιτεχνικές συνθήκες. Σήμερα που η ελληνική πολιτεία έχει καταργήσει τις επιχορηγήσεις του ελεύθερου θεάτρου (αν και δεν το ομολογεί δημοσίως), το θεατρικό τοπίο της χώρας έχει αλλάξει άρδην. Και παρόλο που η ελληνική πολιτεία προσπαθεί να γυρίσει το ελληνικό θέατρο δεκαετίες πίσω, οι άνθρωποι του θεάτρου όχι μόνο δεν έχουν πτοηθεί από τις εργασιακές αντιξοότητες και τις δυσκολίες επιβίωσης (που αφορούν βέβαια το σύνολο του πληθυσμού), αλλά αντιθέτως έχουν πεισμώσει και προσπαθούν να προασπιστούν την τέχνη τους. Το ζήτημα για όλους μας, νομίζω, είναι να προσπαθήσουμε να εργαστούμε με πίστη και αφοσίωση στο αντικείμενό μας και να δουλέψουμε με τα μέσα που σήμερα έχουμε διαθέσιμα χωρίς μεμψιμοιρίες. Το νέο ξεκίνημα του Θεάτρου Τέχνης και του Θεάτρου Πόρτα τη φετινή θεατρική περίοδο μας δείχνουν τον δρόμο και μας γεμίζουν με αισιοδοξία για το μέλλον των θεάτρων ρεπερτορίου.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Κι εγώ.
